Word of the day in Sanskrit

 दिने दिने संस्कृतम् - Sanskrit Everyday

|| पाणिनये नम: ||

(Saluting the great Grammarian of Sanskrit language ‘Panini’)

सर्वेभ्य: नमो नम: | (Hi to all of you)

Let’s start with brief introduction of language and communication, and understand their inter-relation. When we are going to talk about a language, word language represents the “method of human communication". What's the best place to start other than home where we converse every day? Let’s see the parts of the house and common rooms and their Sanskrit words.

👇(संस्कृत व्यवहारसाहस्री PDF)👇

💢💢💢💢💢💢💢💢💢💢

English Word	Sanskrit Word	Use
Door	द्वारम्	द्वारम् उद्घाटय।
		Open the door.
Window	वातायनम्,गवाक्षम्	वातायना‌‌त् बहि: किं पश्यसि?
		What do you see out of window?
Room	कक्षा	मम गृहे चतस्र: कक्षा: सन्ति।
		My house has four rooms.
Steps / staircase	सोपानम्/ सोपानमार्ग:	सोपाने वामत: चलतु।
		Keep left on staircase.
Roof	चाल:, छदि: / छदिम्	छ्दे: उपरि खग: अस्ति।
		There is a bird on the roof top.
Wall	भित्ति , भित्तिका	भित्तिका नीला अस्ति।
		The wall is blue in colour.
Lock	ताल:	ताल: गृहस्य संरक्षणार्थम् |
		Lock is to protect the house.
Key	कुञ्चिका, कीलम्	कुञ्चिकां मा विस्मरतु।
		Do not forget the keys.
Hall / Living room	आसनकक्षा	आसनकक्षा विशाला वर्तते।
		Living room is spacious.
Bed room	शयनकक्षा, निद्राकक्षा	शयनकक्षायाम् अहं शयनं करोमि।
		I sleep in bedroom.
Guest room	अतिथिकक्षा, अभ्यागतकक्षा	अतिथिकक्षायाम् एक: मञ्च: भवति।
		In guest room there is a couch.
Study room	पठनकक्षा, अध्ययनकक्षा	पठनकक्षायां नैकानि पुस्तकानि सन्ति।
		In study room there are many books.
Kitchen	पाकशाला, पाककक्षा	अहं पाकशालायां पाकं करोमि।
		I am cooking in the kitchen.
Bath room	स्नानगृहम्, स्नानकक्षा	अहं स्नानगृहे स्नानं करोमि।
		I am bathing in bathroom.
Toilet	शौचालयः, शौचकक्षा	सः शौचालयं प्रक्षालयति |
		He is washing toilet.
Terrace	आलिन्द:	आलिन्द: रम्य: अस्ति।
		Terrace is beautiful.
Table	पीठिका, उत्पीठिका	पीठिकायां पाक: सिद्ध:।
Dining Table	भोजनपीठिका	Food is ready on the table.
Chair	आसन्दी, आसन्द:, आसन्दम्	आसन्दे उपविश।
		Sit on the chair.
Couch	शय्या, प्रस्तरण:, मञ्च:	मञ्च: काष्ठमयः भवति।
		Couch is wooden.
Curtain	जवनिका, यवनिका, नीशार:	जवनिका पीता अस्ति।
		Curtain is yellow.
Television	दूरदर्शनम्	दूरदर्शनस्य पुरत: न तिष्ठ।
		Do not stand in front of the television.
Mobile	भ्रमणध्वनि:	भ्रमणध्वनि: सम्भाषणार्थम् उपयुक्त:।
		Mobile is useful to converse.
Telephone	दूरध्वनि: , दूरवाणी	दूरध्वनि: नादं करोति।
		Telephone rings.
Bag	प्रसेव:, स्यूत:	स्यूते किम् अस्ति ?
		What is there in the bag?
Radio	आकाशवाणी	आकाशवाणी उपयुक्तं संवादमाध्यमम् आसीत् |
		Radio was useful means of communication.
Music player	सङ्गीतवादनकम्	सङ्गीतवादनकेन मधुराणि गीतानि श्रोतुं शक्नोति|
		Music player helps to listen to sweet songs.
Compact	सान्द्रवृत्तकम् , सान्द्रकम्	सङ्गणकस्य समीपे सान्द्रवृत्तकम् अस्ति ।
Disc (CD)	पिण्ड चक्रिका	Compact disc is near computer.
Computer	सङ्गणक:	सङ्गणक: उत्पीठिकाया: उपरि स्थापित:।
		Computer is kept on the top of the table.
Fan	व्यजनम् , विद्युत् व्यजनम्, तालवृन्तम्	व्यजनं वायुं ददाति।
		Fan provides air.
Light	दीप:	दण्डदीप: कक्षां प्रकाशयति|
Tube light	दण्डदीप:	Tube light illuminates the room.
AC/	शीतक: / शीतकयन्त्रम्	तन्त्रज्ञ: शीतकं सम्यक् करोति|
cooler	वायुशीतक:	Technician is repairing cooler.
Heater	उष्णक: / उष्णकयन्त्रम्	न शीतलं भासते, उष्णकं निर्वापयतु।
		It doesn’t feel cold, switch off heater.
Carpet	कुथ: , आस्तरण: , आस्तरणम्	कुथ: कक्षाया: शोभां वर्धयति।
		Carpet improves beauty of the room.

Sanskrit words	Transliteration	Meaning
दिनदर्शिका	dinadarshikaa	Calendar
दूरदर्शनम्	dooradarshanam	Television
दर्पणः	darpanaha	Mirror
दूरवाणी	dooravaanee	Telephone
द्वारम्	dvaaram	Door
पादरक्षा	paadaraxaa	footwear
आकाशवाणी	aakaashavaanee	Radio
ध्वनिमुद्रिका	dhvanimudrikaa	Tape record
सिक्थवर्तिका	sikthavartikaa	Candle
सूचनाघण्टा	soochanaaghantaa	Calling bell
कङ्कणम्	kankanam	Bangle
कर्तरी	kartaree	Scissors
अवकरिका	avakarikaa	Dustbin
अग्निपेटिका	agnipetikaa	Matchbox
छत्रम्	chatram	Umbrella
करण्डः	karandaha	Small box
शय्या	shayyaa	Bed
भावचित्रम्	bhaavachitram	Photo
करदीपः	karadeepaha	Torch
जलशोधकम्	jalashodhakam	Water filter
धनलेखः,देयकम्	dhanalekaha,deyakam	Bill,Receipt
तालः	taalaha	Lock
आतपः	aatapaha	Sunlight
छाया	chaayaa	Shade
सूचिका	soochikaa	Safety pin
समीकरः	sameekaraha	Iron
पादत्राणम्	paadatraanam	Shoe
गोलदीपः	goladeepaha	Bulb
दण्डदीपः	dandadeepaha	Tube light
व्यजनम्	vyajanam	Fan
युतकम्	yutakam	Shirt
सोपानम्	sopanam	Step
पिञ्जः	pinjaha	Switch
भित्तिः	bhittihi	Wall
गणकयन्त्रम्	ganakayantram	Computer
दिनपत्रिका	dinapatrikaa	Daily paper
वारपत्रिका	vaarapatrikaa	Weekly paper
मासपत्रिका	maasapatrikaa	Monthly paper
आसन्दः	aasandaha	Chair
भित्तिघटिः	bhittighatihi	Wall clock
सम्मार्जनी	sammaarjanee	Broom
ऊरुकम्	oorukam	Pants
कुञ्चिका	kunchikaa	Key
शिरस्त्रम्	shirastram	Cap
लेखनी	lekhanee	Pen
अङ्कनी	ankanee	Pencil
कोशः	koshaha	Pocket
स्वेदकः	svedakaha	Sweater
धनम्	dhanam	Money
विरामः	viraamaha	Holiday
योजिनी	yojinee	Stapler
नखकर्तरी	nakhakartaree	Nail cutter
स्नानगृहम्	snaanagraham	Bathroom
प्रोञ्छः	pronchaha	Towel
दन्तफेनः	dantaphenaha	Toothpaste
फेनकम्	phenakam	Soap
कूर्चः	koorchaha	Brush
क्षुरपत्रम्	ksurapatram	Blade
पिठरः	pitharaha	Boiler
उष्णजलम्	ushnajalam	Hot water
शीतजलम्	sheetajalam	Cold water
नालः	naalaha	Tap
फेनकपेटिका	phenakapetikaa	Soap box
दन्तकूर्चः	dantakoorchaha	Toothbrush
दन्तचूर्णः	dantachoornaha	Teeth powder
द्रोणी	dronee	Bucket
पाकशाला	paakashaalaa	Kitchen
तैलम्	tailam	Oil
नवनीतम्	navaneetam	Butter
घृतम्	ghratam	Ghee
भोजनपीठम्	bhojanapeetham	Dining table
पत्रालयः	patraalayaha	Post office
मषीपः	masheepaha	Ink-pad
मूल्याङ्कः	moolyaankaha	Stamp
पत्रपेटिका	patrapetekaa	Post box
अन्तर्देशीयपत्रम्	antardesheeyapatram	Inland letter
समपत्रम्	samapatram	Postcard
पत्रवितारकः	patravitaarakaha	Postman
मृदुमुद्रा	mradumudraa	Seal

सामान्य बोलचाल के संस्कृत शब्द | Basic Sanskrit Words With Hindi Meaning

संस्कृत	हिंदी	अंग्रेजी
अहम्	मैं	I
त्वम्	तुम (एकवचन)	you (singular)
यूयम्, वस्	तुम (बहुवचन)	you (plural)
सः, सा, तत्	वह	he, she, it
ते	वे	they
वयम्, नस्	हम	we
क	कौन	who
कुत्र	कहाँ	where
तत्र	वहां	there
अत्र	यहाँ	here
किम्	क्या	what
कदा	कब	when
तत्	वह	that
इदम्	यह	this
कथम्	कैसे	how
बहु	कई	many
सर्व	सभी	all
अल्प	कम	few
किञ्चिद्	कुछ	some
न	नहीं	not
किमर्थं	क्यों	Why
आम्	हाँ	Yes
अन्य	अन्य	other
अल्प	थोड़ा या छोटा	small
दीर्घ	लम्बा	long
महत्	बड़ा	big
तनु	पतला	thin
ह्रस्व	छोटा	short
अप्, वारि, उदन्	पानी	water
वायु	हवा	wind
अग्नि	आग	fire
हिम	बर्फ	ice
आकाश	आसमान	sky
क्षम्	धरती	earth
समुद्र	समुद्र	sea
नदी	नदी	river
रेणु	धूल	dust
लवण	नमक	salt
सह	साथ	with
हि	क्योंकि	because
यदि	यदि	if
च	और	and
नेद	नजदीक	near
वृद्ध	पुराना	old
नव	नया	new
दिन, दिवस	दिन	day
रात्रि, रजनी	रात	night
वर्ष	वर्ष	year
कृष्ण	काला	black
श्वेत	सफ़ेद	white
हरित्	हरा	green
रक्त	लाल	red
पीत	पीला	yellow
नभस्	बादल	cloud
अश्मन्	पत्थर	stone
सरस्	झील	lake
वर्ष	वर्षा	rain
नक्षत्र	तारा	star
सूर्य	सूर्य	sun
मास, चन्द्रमस्	चाँद	moon
धूम	धुंआ	smoke
पथ	सड़क	road
शीत	ठंडा	cold
तप्त	गर्म	warm
गिरि	पहाड़	mountain
वृत्त	गोल	round
शुष्क	सुखा	dry
आर्द्र	गीला	wet
सव्य	बाएँ	left
दक्षिण	दाएं	right
नामन्	नाम	name
एक	एक	one
द्वि	दो	two
त्रि	तीन	three
चतुर्	चार	fourfour
पञ्चन्	पांच	five
पुरुष	पुरुष	man
स्त्री	महिला	woman
मनुष्य, मानव	व्यक्ति	man
बाल	बच्चा	child
पितृ	पिता	father
मातृ	माता	mother
पति	पति	husband
भार्या	पत्नी	wife
केश	बाल	hair
शिरस्	सर	head
वक्त्र	मुंह	mouth
अक्षि	आंख	eye
कर्ण	कान	ear
नासा	नाक	nose
दन्त	दांत	tooth
जिह्वा	जीभ	tongue
नख	नाख़ून	fingernail
हस्त	हाथ	hand
उदर	पेट	belly
गल	गर्दन	neck
अन्त्र	आंत	guts
हृदय	दिल	heart
जङ्घ	टांग	leg
जानु	घुटना	knee
पद	पांव	foot
वसु	अच्छा	good
शुद्ध	सही	correct
अस्थि	हड्डी	bone
पुच्छ	पूंछ	tail
वृक्ष	पेड़	tree
फल	फल	fruit
श्वन्	कुता	dog