Class 6 Sanskrit Chapter 13
त्रयोदशः पाठः - विमानयानं रचयाम
Question 1:
पाठे दत्तं गीतं सस्वरं गायत।
ANSWER:
स्वयं प्रयास करे।
Question 2:
कोष्ठकान्तर्गतेषु शब्देषु तृतीया-विभक्तिं योजयित्वा रिक्तस्थानानि पूरयत–
यथा– नभ: चन्द्रेण शोभते। (चन्द्र)
(क) सा ....................... जलेन मुखं प्रक्षालयति। (विमल)
(ख) राघव: ....................... वहरति। (विमानयान)
(ग) कण्ठ: ....................... शोभते। (मौक्तिकहार)
(घ) नभ: ....................... प्रकाशते। (सूर्य)
(ङ) पर्वतशिखरम् ....................... आकर्षकं दृश्यते। (अम्बुदमाला)
ANSWER:
क. सा विमलेन जलेन मुखं प्रक्षालयति।
ख. राघवः विमानयानेन विहरति।
ग. कण्ठः मौक्तिकहारेण शोभते।
घ. नभः सूर्येण प्रकाशते।
ङ. पर्वतशिखरम् अम्बुदमालया आकर्षकं दृश्यते।
:
Question 3:
| भिन्नवर्गस्य पदं चिनुत– | भिन्नवर्ग: |
| यथा – सूर्य:, चन्द्र:, अम्बुद:, शुक्र:। | अम्बुद: |
| (क) पत्राणि, पुष्पाणि, फलानि, मित्राणि। | ......................... |
| (ख) जलचर:, खेचर:, भूचर:, निशाचर:। | ......................... |
| (ग) गाव:, सिंहा:, कच्छपा:, गजा:। | ......................... |
| (घ) मयूरा:, चटका:, शुका:, मणडूका:। | ......................... |
| (ङ) पुस्तकालय:, श्यामपट्ट:, प्राचार्य:, सौचिक:। | ......................... |
| (च) लेखनी, पुस्तिका, अध्यापिका, अजा। | ......................... |
ANSWER:
क. मित्राणि
ख. निशाचरः
ग. कच्छपाः
घ. मण्डूकाः
ङ. सौचिकः
च. अजा
Question 4:
प्रश्नानाम् उत्तराणि लिखत–
(क) के वायुयानं रचयन्ति?
(ख) वायुयानं कं–कं क्रान्त्वा उपरि गच्छति?
(ग) वयं कीदृशं सोपानं रचयाम?
(घ) वयं कस्मिन् लोके प्रविशाम?
(ङ) आकाशे का: चित्वा मौक्तिकहारं रचयाम?
(च) केषां गृहेषु हर्षं जनयाम?
ANSWER:
(क) राघव-माधव-सीता-ललिताः वायुयानं रचयन्ति।
(ख) वायुयानम् उन्नतवृक्षं तुङ्गं भवनम् आकाशं च क्रान्त्वा उपरि गच्छति।
(ग) वयं हिमवन्तं सोपानं रचयाम।
(घ) वयं चन्दिरलोकं प्रविशाम।
(ङ) आकाशे विविधाः सुन्दरताराश्चित्वा मौक्तिकहारं रचयाम।
(च) दुःखित-पीडित-कृषिजनानां गृहेषु हर्षं जनयाम।
Question 5:
विलोमपदानि योजयत–
|
|
ANSWER:
उन्नतः – अवनतः
गगने – पृथिव्याम्
सुन्दरः – असुन्दरः
चित्वा – विकीर्य
दुःखी – सुखी
हर्षः- शोकः
Question 6:
समुचितै: पदै: रिक्तस्थनानि पूरयत–
| विभक्ति: | एकवचनम् | द्विवचनम् | बहुवचनम् |
| प्रथमा | भानु: | भानू | .................... |
| द्वितीया | .................... | .................... | गुरुन् |
| तृतीया | .................... | पशुभ्याम् | .................... |
| चतुर्थी | साधवे | .................... | .................... |
| पच्चमी | वटो: | .................... | .................... |
| षष्ठी | गुरो: | .................... | .................... |
| सप्तमी | शिशौ | .................... | .................... |
| सम्बोधन | हे विष्णो! | .................... | .................... |
ANSWER:
| विभक्तिः | एकवचनम् | द्विवचनम् | बहुवचनम् |
| प्रथमा | भानुः | भानू | भानवः |
| द्वितीया | गुरुः | गुरू | गुरून् |
| तृतीया | पशुना | पशुभ्याम् | पशुभिः |
| चतुर्थी | साधवे | साधुभ्याम् | साधुभ्यः |
| पञ्चमी | वटोः | वटुभ्याम् | वटुभ्यः |
| षष्ठी | गुरोः | गुर्योः | गुरूणाम् |
| सप्तमी | शिशौ | शिश्वोः | शिशुषु |
| सम्बोधन | हे विष्णो | हे विष्णू | हे विष्णवः |
Question 7:
पर्याय–पदानि योजयत–
|
|
ANSWER:
गगने – आकाशे
विमले – निर्मले
चन्द्रः – निशाकरः
सूर्यः – दिवाकरः
अम्बुदः - जलदः
