CLASS 6 CHAPTER 15

 

Class 6 Sanskrit Chapter 15 

पञ्चदशः पाठः- मातुलचन्द्र

Question 1:

 

 बालगीतं साभिनयं सस्वरं गायत।

ANSWER:

इसे विद्यार्थी स्वयं अभिनय करके गाएँ।

Question 2:

पद्यांशान्‌ योजयत-

मातुल! किरसि	सितपरिधानम् ............................।
तारकखचितं	श्रावय गीतिम् .............................।
त्वरितमेहि मां	चन्द्रिकावितानम् ...........................।
अतिशयविस्तृत	कथं न स्नेहम् ............................।
धवलं तव	नीलाकाशः .................................।

ANSWER:

मातुल! किरसि	कथं न स्नेहम्
तारकखचितं	चन्द्रिकावितानम्
त्वरितमेहि मां	श्रावय गीतिम्
अतिशयविस्तृत	नीलाकाशः
धवलं तव	सितपरिधानम्

Page No 85:

Question 3:

पद्यांशेषु रिक्तस्थानानि पूरयत-

(क) प्रिय मातुल!  .................... प्रीतिम्।

(ख) कथं प्रयास्यसि  ....................।

(ग) .................... क्वचिदवकाशः।

(घ) .................... दास्यसि मातुलचन्द्र!।

(ङ) कथमायासि न .................... गेहम्।

ANSWER:

(क) प्रिय मातुल!  वर्धय मे प्रीतिम्।

(ख) कथं प्रयास्यसि  मातुलचंद्र।

(ग) नैव दृश्यते क्वचिदवकाशः।

(घ) मह्यम् दास्यसि मातुलचन्द्र!

(ङ) कथमायासि न भो! मम गेहम्।

Page No 85:

Question 4:

प्रश्नानाम् उत्तराणि लिखत-

(क) अस्मिन् पाठे कः मातुलः?

(ख) नीलाकाशः कीदृशः अस्ति?

(ग) मातुलचन्द्रः किं न किरति?

(घ) किं श्रावयितुं शिशुः चन्द्रं कथयति?

(ङ) चन्द्रस्य सितपरिधानं कथम् अस्ति?

ANSWER:

(क) अस्मिन् पाठे चन्द्रः मातुलः।

(ख) नीलाकाशः अतिश्यविस्तृतः अस्ति।

(ग) मातुलचन्द्रः स्नेहम् न किरति।

(घ) गीतिं श्रावयितुं शिशुः चन्द्रं कथयति।

(ङ) चन्द्रस्य सितपरिधानं तारकखचितं अस्ति।

Page No 86:

Question 5:

उदाहरणानुसारं निम्नलिखितपदानि सम्बोधने परिवर्तयत-

 

यथा- चन्द्रः	-	चन्द्र!
(क) शिष्यः	-	.........................
(ख) गोपालः	-	.........................
यथा- बालिका	-	बालिके!
(क) प्रियंवदा	-	.........................
(ख) लता	-	.........................
यथा- फलम्	-	फल!
(क) मित्रम्	-	.........................
(ख) पुस्तकम्	-	.........................
यथा- रविः	-	रवे!
(क) मुनि:	-	.........................
(ख) कविः	-	.........................
यथा- साधुः	-	साधो!
(क) भानुः	-	.........................
(ख) पशुः	-	.........................
यथा- नदी	-	नदि!
(क) देवी	-	.........................
(ख) मानिनी	-	.........................

ANSWER:

यथा- चन्द्रः	-	चन्द्र!
(क) शिष्यः	-	शिष्य!
(ख) गोपालः	-	गोपाल!
यथा- बालिका	-	बालिके!
(क) प्रियंवदा	-	प्रियंवदे!
(ख) लता	-	लते!
यथा- फलम्	-	फल!
(क) मित्रम्	-	मित्र!
(ख) पुस्तकम्	-	पुस्तक!
यथा- रविः	-	रवे!
(क) मुनि:	-	मुने!
(ख) कविः	-	कवे!
यथा- साधुः	-	साधो!
(क) भानुः	-	भानो!
(ख) पशुः	-	पशो!
यथा- नदी	-	नदि!
(क) देवी	-	देवि!
(ख) मानिनी	-	मानिनि!

Page No 87:

Question 6:

मञ्जूषात: उपयुक्तानाम्‌ अव्ययपदानां प्रयोगेण रिक्तस्थानानि पूरयत-

कुतः

कदा

कुत्र

कथं

किम्

(क) जगन्नाथपुरी ................... अस्ति?

(ख) त्वं .................... पुरीं गमिष्यसि?

(ग) गङ्गानदी .................... प्रवहति?

(घ) तव स्वास्थ्यं .................... अस्ति?

(ङ) वर्षाकाले मयूराः .................... कुर्वन्ति?

ANSWER:

(क) जगन्नाथपुरी कुत्र अस्ति?

(ख) त्वं कदा पुरीं गमिष्यसि?

(ग) गङ्गानदी कुतः प्रवहति?

(घ) तव स्वास्थ्यं कथम् अस्ति?

(ङ) वर्षाकाले मयूराः किम् कुर्वन्ति?

Page No 87:

Question 7:

तत्समशब्दान् लिखत-
 

मामा	...................................
मोर	...................................
तारा	...................................
कोयल	...................................
कबूतर	...................................

ANSWER:

मामा	मातुल।
मोर	मयूरः
तारा	तारकम्
कोयल	कोकिलः
कबूतर	कपोतः