Class 6 Sanskrit Chapter 15
पञ्चदशः पाठः- मातुलचन्द्र
Question 1:
बालगीतं साभिनयं सस्वरं गायत।
ANSWER:
इसे विद्यार्थी स्वयं अभिनय करके गाएँ।
Question 2:
पद्यांशान् योजयत-
| मातुल! किरसि | सितपरिधानम् ............................। |
| तारकखचितं | श्रावय गीतिम् .............................। |
| त्वरितमेहि मां | चन्द्रिकावितानम् ...........................। |
| अतिशयविस्तृत | कथं न स्नेहम् ............................। |
| धवलं तव | नीलाकाशः .................................। |
ANSWER:
| मातुल! किरसि | कथं न स्नेहम् |
| तारकखचितं | चन्द्रिकावितानम् |
| त्वरितमेहि मां | श्रावय गीतिम् |
| अतिशयविस्तृत | नीलाकाशः |
| धवलं तव | सितपरिधानम् |
Page No 85:
Question 3:
पद्यांशेषु रिक्तस्थानानि पूरयत-
(क) प्रिय मातुल! .................... प्रीतिम्।
(ख) कथं प्रयास्यसि ....................।
(ग) .................... क्वचिदवकाशः।
(घ) .................... दास्यसि मातुलचन्द्र!।
(ङ) कथमायासि न .................... गेहम्।
ANSWER:
(क) प्रिय मातुल! वर्धय मे प्रीतिम्।
(ख) कथं प्रयास्यसि मातुलचंद्र।
(ग) नैव दृश्यते क्वचिदवकाशः।
(घ) मह्यम् दास्यसि मातुलचन्द्र!
(ङ) कथमायासि न भो! मम गेहम्।
(ख) कथं प्रयास्यसि मातुलचंद्र।
(ग) नैव दृश्यते क्वचिदवकाशः।
(घ) मह्यम् दास्यसि मातुलचन्द्र!
(ङ) कथमायासि न भो! मम गेहम्।
Page No 85:
Question 4:
प्रश्नानाम् उत्तराणि लिखत-
(क) अस्मिन् पाठे कः मातुलः?
(ख) नीलाकाशः कीदृशः अस्ति?
(ग) मातुलचन्द्रः किं न किरति?
(घ) किं श्रावयितुं शिशुः चन्द्रं कथयति?
(ङ) चन्द्रस्य सितपरिधानं कथम् अस्ति?
ANSWER:
(क) अस्मिन् पाठे चन्द्रः मातुलः।
(ख) नीलाकाशः अतिश्यविस्तृतः अस्ति।
(ग) मातुलचन्द्रः स्नेहम् न किरति।
(घ) गीतिं श्रावयितुं शिशुः चन्द्रं कथयति।
(ङ) चन्द्रस्य सितपरिधानं तारकखचितं अस्ति।
(ख) नीलाकाशः अतिश्यविस्तृतः अस्ति।
(ग) मातुलचन्द्रः स्नेहम् न किरति।
(घ) गीतिं श्रावयितुं शिशुः चन्द्रं कथयति।
(ङ) चन्द्रस्य सितपरिधानं तारकखचितं अस्ति।
Page No 86:
Question 5:
उदाहरणानुसारं निम्नलिखितपदानि सम्बोधने परिवर्तयत-
| यथा- चन्द्रः | - | चन्द्र! |
(क) शिष्यः | - | ......................... |
(ख) गोपालः | - | ......................... |
| यथा- बालिका | - | बालिके! |
(क) प्रियंवदा | - | ......................... |
(ख) लता | - | ......................... |
| यथा- फलम् | - | फल! |
(क) मित्रम् | - | ......................... |
(ख) पुस्तकम् | - | ......................... |
| यथा- रविः | - | रवे! |
(क) मुनि: | - | ......................... |
(ख) कविः | - | ......................... |
| यथा- साधुः | - | साधो! |
(क) भानुः | - | ......................... |
(ख) पशुः | - | ......................... |
| यथा- नदी | - | नदि! |
(क) देवी | - | ......................... |
(ख) मानिनी | - | ......................... |
ANSWER:
| यथा- चन्द्रः | - | चन्द्र! |
(क) शिष्यः | - | शिष्य! |
(ख) गोपालः | - | गोपाल! |
| यथा- बालिका | - | बालिके! |
(क) प्रियंवदा | - | प्रियंवदे! |
(ख) लता | - | लते! |
| यथा- फलम् | - | फल! |
(क) मित्रम् | - | मित्र! |
(ख) पुस्तकम् | - | पुस्तक! |
| यथा- रविः | - | रवे! |
(क) मुनि: | - | मुने! |
(ख) कविः | - | कवे! |
| यथा- साधुः | - | साधो! |
(क) भानुः | - | भानो! |
(ख) पशुः | - | पशो! |
| यथा- नदी | - | नदि! |
(क) देवी | - | देवि! |
(ख) मानिनी | - | मानिनि! |
Page No 87:
Question 6:
मञ्जूषात: उपयुक्तानाम् अव्ययपदानां प्रयोगेण रिक्तस्थानानि पूरयत-
| कुतः | कदा | कुत्र | कथं | किम् |
(क) जगन्नाथपुरी ................... अस्ति?
(ख) त्वं .................... पुरीं गमिष्यसि?
(ग) गङ्गानदी .................... प्रवहति?
(घ) तव स्वास्थ्यं .................... अस्ति?
(ङ) वर्षाकाले मयूराः .................... कुर्वन्ति?
ANSWER:
(क) जगन्नाथपुरी कुत्र अस्ति?
(ख) त्वं कदा पुरीं गमिष्यसि?
(ग) गङ्गानदी कुतः प्रवहति?
(घ) तव स्वास्थ्यं कथम् अस्ति?
(ङ) वर्षाकाले मयूराः किम् कुर्वन्ति?
(ख) त्वं कदा पुरीं गमिष्यसि?
(ग) गङ्गानदी कुतः प्रवहति?
(घ) तव स्वास्थ्यं कथम् अस्ति?
(ङ) वर्षाकाले मयूराः किम् कुर्वन्ति?
Page No 87:
Question 7:
तत्समशब्दान् लिखत-
| मामा | ................................... |
| मोर | ................................... |
| तारा | ................................... |
| कोयल | ................................... |
| कबूतर | ................................... |
ANSWER:
| मामा | मातुल। |
| मोर | मयूरः |
| तारा | तारकम् |
| कोयल | कोकिलः |
| कबूतर | कपोतः |
