Class 8 Sanskrit Chapter 9
नवमः पाठः- सप्तभगिन्यः
| सुप्रभातम् | महत्त्वाधायिनी | पर्वपरम्पराभिः |
| चतुर्विंशतिः | द्विसप्ततितमे | वंशवृक्षनिर्मितानाम् |
| सप्तभगिन्यः | प्राकृतिकसम्पद्भि: | वंशोद्योगोऽयम् |
| गुणगौरवदृष्ट्या | पुष्पस्तबकसदृशानि | अन्ताराष्ट्रियख्यातिम् |
ANSWER: स्वयं प्रयास करे।
Question 2: प्रश्नानाम् उत्तराणि एकपदेन लिखत −
(क) अस्माकं देशे कति राज्यानि सन्ति?
(ख) प्राचीनेतिहासे का: स्वाधीना: आसन्?
(ग) केषां समवाय: 'सप्तभगिन्य:' इति कथ्यते?
(घ) अस्माकं देशे कति केन्द्रशासितप्रदेशा: सन्ति?
(ङ) सप्तभगिनी प्रदेशे क: उद्योग: सर्वप्रमुख:?
ANSWER:
(क) अष्टविंशति:
(ख) सप्तभगिन्य:
(ग) सप्तराज्यानाम्।
(घ) सप्त।
(ङ) वंशोद्योग:।
Question 3: पूर्णवाक्येन उत्तराणि लिखत–
(क) भगिनीसप्तके कानि राज्यानि सन्ति?
(ख) इमानि राज्यानि सप्तभगिन्यः इति किमर्थं कथ्यन्ते?
(ग) सप्तभगिनी – प्रदेशे के निवसन्ति?
(घ) एतत्प्रादेशिकाः कै: निष्णाताः सन्ति?
(ङ) वशंवृक्षवस्तूनाम् उपयोग : कुत्र क्रियते?
ANSWER:
(क) भगिनीसप्तके सप्त राज्यानि सन्ति।
(ख) सप्तराज्यसमूहत्वात् इमानि राज्यानि सप्तभगिन्यः इति कथ्यन्ते।
(ग) सप्तभगिनीप्रदेशे गारो – खासी – नगा- मिजोप्रभृतयः बहवः जनजातीयाः निवसन्ति।
(घ) एतत्प्रदेशिकाः स्वलीलाकलाभिः निष्णाताः।
(ङ) आवस्त्रभूषणेभ्यः गृहनिर्माणपर्यन्तं प्रायः सर्वत्र वंशवृक्षवस्तूनाम् उपयोगः क्रियते।
Question 4: रेखांकितपदमाधृत्य प्रश्ननिर्माणं कुरुत–
(क) वयं स्वदेशस्य राज्यानांं विषये ज्ञातुमिच्छामि?
(ख) सप्तभगिन्यः प्राचीनेतिहासे प्रायः स्वाधीनाः एव दृष्टाः?
(ग) प्रदेशेऽस्मिन् हस्तशिल्पानां बाहुल्यं वर्तते?
(घ) एतानि राज्यानि तु भ्रमणार्थं स्वर्गसदृशानि?
ANSWER:
(क) वयं कस्य राज्यानां विषये ज्ञातुमिच्चामः?
(ख) काः प्राचीनेतिहासे प्रायः स्वाधीनाः एव दृष्टाः?
(ग) प्रदेशेऽस्मिन् केषाण् बाहुल्यं वर्तते?
(घ) एतानि राज्यानि भ्रमणार्थं कीदृशानि?
Page No 65:
Question 5: यथानिर्देशमुत्तरत–
(क) ‘महोदये! मे भगिनी कथयति’– अत्र ‘मे’ इति सर्वनामपदं कस्यै प्रयुक्तम्?
(ख) समाजिक–सांस्कृतिकपरिदृश्यानां साम्याद् इमानि उक्तोपाधिना प्रथितानि– अस्मिन् वाक्ये प्रथितानि इति क्रियापदस्य कर्तृपदं किम्?
(ग) एतेषां राज्यानां पुनः सङ्घटनम् विहितम् – अत्र ‘सङ्घटनम्’ इति कर्तृपदस्य क्रियापदं किम्?
(घ) अत्र वंशवृक्षाणां प्राचुर्यम् विद्यते – अस्मात् वाक्यात् ‘अल्पता’ इति पदस्य विपरीतार्थकं पदं चित्वा लिखत?
(ङ) ‘क्षेत्रापरिमाणैः इमानि लघूनि वर्तन्ते’ – वाक्यात् ‘सन्ति’ इति क्रियापदस्य समानार्थकपदं चित्वा लिखत?
ANSWER:
(क) ’महोदये! मे भगिनी कथयति’ – अत्र ’मे’ इति सर्वनामपदं स्वरायै प्रयुक्तम्।
(ख) सामाजिक - सांस्कृतिकपरिदृश्यानां साम्याद् इमानि उक्तोपाधिना प्रथितानि – अस्मिन् वाक्ये प्रथितानि इति क्रियापदस्य कर्तृपदं भवति ’प्रथनम्’ इति।
(ग) एतेषां राज्यानां पुनः सङ्घटनं विहितम् – अत्र ’सङ्घटनम्’ इति कर्तृपदस्य क्रियापदं भवति ’सङ्घटति’ इति।
(घ) अत्र वंशवृक्षाणां प्राचुर्यं विद्यते - अस्मिन् वाक्ये ’अल्पता’ इति पदस्य विपरीतार्थकं पदं हि ’प्राचुर्यम्’ इति।
(ङ) ’क्षेत्रपरिमाणैः इमानि लघूनि वर्तन्ते’ - अस्मिन् वाक्ये ’सन्ति’ इति क्रियापदस्य समानार्थकं पदं हि ’वर्तते’ इति।
Question 6: (अ) पाठात् चित्वा तद्भवपदानां कृते संस्कृतपदानि लिखत–
ANSWER:
(अ) पाठात् चित्वा तद्भवपदानां कृते संस्कृतपदानि लिखत–
तद्भव −पदानि | संस्कृत − पदानि | |
यथा | सात | सप्त |
(क) | बहिन | भगिनी |
(ख) | संगठन | समवाय |
(ग) | बाँस | वंश |
(घ) | आज | अद्य |
(ङ) | खेत | क्षेत्रम् |
(क) गच्छति, पठति, धावति, अहसत्, क्रीडति।
(ख) छात्र:, सेवकः, शिक्षकः, लेखिका, क्रीडकः।
(ग) पत्रम्, मित्रम्, पुष्पम्, आम्रः, फलम्, शाखा।
(घ) व्याघ्र: , भल्लूक :, गजः, कपोत :, वृषभः, सिंहः।
(ङ) पृथिवी, वसुन्धरा, धरित्री, यानम्, वसुधा।
(आ) भिन्नप्रकृतिकं पदं चिनुत-
(ख) लेखिका
(ग) आम्र:
(घ) कपोत:
(ङ) यानम्
Question 7: विशेष्य − विशेषणानाम् उचितं मेलनम् कुरूत −
| विशेष्य − पदानि | विशेषण − पदानि |
| अयम् | संस्कृति: |
| संस्कृतिविशिष्टायाम् | इतिहासे |
| महत्त्वाधायिनी | प्रदेश: |
| प्राचीने | समवाय: |
| एक: | भारतभूमौ |
ANSWER:👇👇
| विशेष्य − पदानि | विशेषण − पदानि |
| अयम् | प्रदेश: |
| संस्कृतिविशिष्टायाम् | भारतभूमौ |
| महत्त्वाधायिनी | संस्कृति: |
| प्राचीने | इतिहासे |
| एक: | समवाय: |
